.webp){kind=logo}
Türkiye’nin artan sanayi talebi, Rus kömür ihracatının yönünü değiştirdi. Eylül ayında Rusya’dan yapılan deniz yolu kömür sevkiyatı yalnızca güney limanlarında artış gösterdi. Uzmanlara göre bu artışın nedeni, Türkiye’nin yükselen enerji ihtiyacı ve lojistik avantajlar. Ancak yüksek üretim maliyetleri nedeniyle ihracat hâlen kârlı değil.
Rusya’dan yapılan kömür ihracatı eylülde bir önceki aya göre yüzde 4 azalarak 15,7 milyon tona geriledi. Fiyat Endeksleri Merkezi’nin (FEM) verilerine göre, düşük baz etkisi nedeniyle yıllık bazda yüzde 28 artış yaşandı. Toplam kömür ihracatının 17,1 milyon ton olduğu tahmin ediliyor.
FEM’e göre deniz yoluyla yapılan kömür ihracatı yalnızca güney limanlarında arttı. Eylülde bu limanlardaki sevkiyat yüzde 9 artarak 1,6 milyon tona çıktı.
Türkiye etkisi güneyi hareketlendirdi
Kuzeybatı limanlarından yapılan ihracat yüzde 9 azalarak 3 milyon tona düştü. Bu düşüşte, Murmansk bölgesindeki sevkiyatların yüzde 24 gerileyerek 460 bin tona inmesi etkili oldu. Uzak Doğu limanlarından yapılan ihracat da yüzde 5 azalarak 11,1 milyon tona geriledi. Özellikle Hindistan’a yapılan kömür sevkiyatlarının yüzde 31 azalarak 500 bin tona düşmesi dikkat çekti.
Alfa Bank Sermaye Piyasaları Analiz Departmanı Başkanı Boris Krasnojenov, Türkiye’nin ikinci yarıda artan sanayi üretiminin bu tablodaki en önemli etken olduğunu belirtti. Stolypin Ekonomi Enstitüsü uzmanı Mariya Nikitina ise güney limanlarındaki artışta, Kazakistan kömürünün Avrupa pazarlarına transit geçişinin de etkili olduğunu söyledi.
“Expert RA” kredi derecelendirme kuruluşu analisti Kirill Lısenko’ya göre, Türkiye ve Hindistan güney limanları üzerinden yapılan kömür ihracatının en önemli pazarları arasında. Lısenko, Rus kömürünün Türkiye pazarındaki güçlü konumunu yakın mesafe ve esnek tedarik koşullarına borçlu olduğunu belirtti. Ancak, Türk çelik sektöründe kapasite kullanımının düşük seyretmesi nedeniyle kok kömürü sevkiyatlarının azaldığını da ifade etti.
Kârsız ihracat devam ediyor
Lısenko, Orta Doğu’da kömüre yönelik talebin istikrarsız olduğunu; Kuzey Afrika’da ise özellikle Fas’ta kurak dönemler ve yüksek doğalgaz fiyatlarının kömür ithalatını artırdığını ancak bu pazarın da dalgalı bir seyir izlediğini dile getirdi.
NKR Kredi Derecelendirme Ajansı Kurumsal Derecelendirme Grubu Direktörü Nariman Tayketayev, ihracatın genişlemesinin alıcı ülkelere yönelik ikincil yaptırım riskleri, finansal işlem güçlükleri ve lojistik kısıtlamalar nedeniyle sınırlı kaldığını söyledi.
NEFT Research verilerine göre, Kemerovo Bölgesi’nden Taman Limanı üzerinden 6 bin kilokalorilik enerji kömürünün ton başına ihracat verimliliği 1,66 bin ruble seviyesinde. Üretim maliyetinin ise ton başına 2,6–2,8 bin ruble arasında olması nedeniyle ihracat şu anda kârsız durumda. Uzmanlar, firmaların kârlılığın yeniden sağlanacağı döneme kadar dış pazarlarda varlığını korumaya çalıştığını belirtiyor.
Ekim ayında ise kömürün demiryolu taşımacılığında artış yaşandı. FEM Direktörü Roman Sokolov, ayın ilk yarısında demiryolu ile dış pazarlara yapılan kömür sevkiyatlarının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18 yükseldiğini söyledi. FEM verilerine göre, metal cevheri taşımacılığında yüzde 33, gübrede ise yüzde 10 artış görüldü.
NEFT Research danışmanlık ortağı Aleksandr Kotov, yılın ilk dokuz ayında doğu yönlü kömür ihracatının yaklaşık 88 milyon tona ulaştığını; bunun geçen yılın aynı dönemine göre 4 milyon ton fazla olduğunu ifade etti. Güney yönünde yapılan sevkiyatlar da 3,2 milyon ton artarak yaklaşık 15 milyon tona çıktı. Kotov, en hızlı büyüyen pazarın Türkiye olduğunu vurguladı. Türkiye’ye demiryolu ile yapılan kömür ihracatının 15,5 milyon tona ulaştığını; bunun geçen yıla göre yüzde 4 artış anlamına geldiğini kaydetti.
