.webp){kind=logo}
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in aldığı kararla, Ekim 2025’ten Mayıs 2026’ya kadar akaryakıt sübvansiyonunun sıfırlanmasına moratoryum getirildi. Bu adım, son aylarda rekor düzeye ulaşan dizel ve benzin fiyatlarının dengelenmesi, iç piyasada arz güvenliğinin korunması ve üreticilerin teşvik edilmesi amacıyla atıldı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yayımladığı ve hukuki düzenlemelerin resmî portalında yer alan karara göre, Ekim 2025’ten Mayıs 2026’ya kadar akaryakıt sübvansiyonu (yakıt fiyat dengeleyici mekanizması) hesaplaması, dizel yakıt ve 92 oktan benzinin toptan satış fiyatlarının belirlenen üst sınırdan sapması dikkate alınmadan yapılacak.
Böylece devlet başkanı, akaryakıt sübvansiyonunun sıfırlanmasına yedi ay süreyle moratoryum getirdi.
Belge ayrıca, petrol rafinerileri dışında diğer türlerle havacılık yakıtı karıştırılarak üretilen kışlık dizel yakıtın artık özel tüketime tabi olmayacağını da öngörüyor.
Dengeleyici mekanizmaya moratoryum
Bütçe, akaryakıt sübvansiyonu kapsamında petrol şirketlerine yüksek ihracat gelirleri döneminde iç piyasada fiyatları sabit tutmaları için destek ödemesi yapıyor. Ancak Rusya’da akaryakıtın toptan fiyatları vergi yasasında belirlenen düzeylerin (benzinde yüzde 10, dizelde yüzde 20) üzerinde arttığında, sübvansiyon o ay için ödenmiyor. Bu durum daha önce iki kez yaşandı.
2023 Eylül’ünde yaşanan fiyat krizi sırasında, yüksek piyasa fiyatları nedeniyle benzin ve dizel için ödeme yapılmadı. 2025 Ağustos’unda ise petrol şirketleri benzin sübvansiyonundan yararlanamadı.
Kısa süre önce düzenleyiciler, sübvansiyonun sıfırlanma eşiğini Eylül ayından itibaren yüzde 10 artırmayı tartışmıştı. “Gazprom Neft” CEO’su Aleksandr Dyukov ise akaryakıt sübvansiyonunun daha kapsamlı bir revizyona ihtiyaç duyduğunu belirtmiş, hükümete, olağanüstü koşullar altında sıfırlamayı askıya alma yetkisi verilmesi gerektiğini söylemişti.
Son haftalarda, planlı ve plansız rafineri bakımları nedeniyle Petersburg Borsası’nda 92 oktan benzin ve dizel yakıt fiyatları rekor seviyelere ulaştı. Rusya’da benzin ihracatına tüm piyasa katılımcıları için yasak getirilmiş durumda; 1 Ekim itibarıyla, üretici olmayanların dizel, gemi yakıtı ve diğer gaz yağı türlerini ihraç etmesi de yasaklandı. Bu sırada Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, Başbakan Mihail Mişustin’e iç akaryakıt piyasasını desteklemeye yönelik ek önlemler önerdi. Şimdi, Ekim’den Mayıs’a kadar sübvansiyon sıfırlanmasına moratoryum getirildi.
Rusya Akaryakıt Birliği Başkanı Yevgeniy Arkusha, moratoryumun toptan fiyatların daha da artmasına yol açabileceği endişesini dile getirdi. Arkusha, “Şu anda toptan fiyatlar zaten perakende seviyesini yakaladı, bazı bölgelerde aştı. Böyle bir durumda, perakende fiyat artışlarını enflasyon oranı ile sınırlama hedefi, toptan ve perakende akaryakıt fiyatları arasında ciddi bir uçurum yaratacak. Bu durum, perakende sektörde, özellikle özel akaryakıt istasyonlarının faaliyetlerinde olumsuz etkiler yaratacak.” dedi.
Arkusha ayrıca, “Bu tablo karşısında, akaryakıt istasyonlarındaki fiyat artışının geniş bileşik endekse göre hedeflenmesi daha da önem kazanıyor. Bu endekste sadece tüketici fiyat endeksi (TÜFE) değil; asgari ücret ve ortalama maaşlardaki değişim, vergi ve kredi yükündeki artış, ulaşım, enerji ve konut tarifelerindeki yükseliş, sabit varlık yenileme maliyetleri de dikkate alınmalı.” diye konuştu. Arkusha, Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina’nın da benzin fiyatlarındaki mevsimsel artışın kalıcı enflasyon kaynağı olmadığını vurguladığını hatırlattı.
Kışlık dizel için vergi istisnası
Rusya’da kışlık dizel yakıt, yazlık dizel ile havacılık yakıtının karıştırılmasıyla da üretiliyor. Birkaç yıl önce bu tür karışımlara ek tüketim vergisi getirilmişti; üretici, dizel ve havacılık yakıtı arasındaki vergi farkını ödüyordu. Ancak bu düzenleme yüksek ek maliyetler yarattı, birçok piyasa oyuncusu bu üretimden çekildi ve kışlık dizel arzı ciddi biçimde azaldı.
Yayımlanan kararla bu tür kışlık dizel üretimi için uygulanan ek vergi kaldırıldı.
Rusya’nın en büyük özel akaryakıt ticaret şirketi “Proleum”un yönetici ortağı Maksim Dyachenko, bu adımı doğru bulduğunu belirterek, “Bu sayede kışlık dizel her petrol terminalinde üretilebilecek. Kışlık dizel sıkıntısı riskinin bulunduğu koşullarda, bu karar piyasayı dengeleyecek. Ayrıca geçici olarak istikrarlı gaz benzinine ve büyük rafineriler dışında üretilen 92 ve 95 oktan Euro-5 benzine uygulanan özel vergilerin de kaldırılması yerinde olurdu. Bu adım, piyasaya yaklaşık 100 bin ton ilave benzin kazandırabilir ve sektörün durumunu bir nebze rahatlatır.” dedi.
