.webp){kind=logo}
Avrupa ülkeleri, ABD’nin Ukrayna’daki çatışmanın çözümüne ilişkin planında önemli değişiklikler yaparak, hem bazı maddeleri belgeye dahil etmedi hem de Washington’un önerisine kendi düzeltmelerini ekledi. Özellikle Ukrayna’da yapılacak başkanlık seçimleri ve NATO’ya üyelik süreciyle ilgili hükümler bu farklılıkların başında yer aldı.
Avrupalılar, ABD planındaki bazı bölümleri kendi belgelerine almadı ve çeşitli düzeltmeler yaptı. Örneğin, 3. maddede ABD, Rusya, Ukrayna ve Avrupa arasında kapsamlı bir saldırmazlık anlaşması imzalanmasını önerirken; Avrupalılar “Avrupa” yerine “NATO” ifadesini kullandı. 6. maddede Avrupa, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin azami personel sayısının 800 bin olmasını teklif etti; ABD planında ise bu sınır 600 bin olarak yer alıyor. Avrupa’nın önerisinde ayrıca, Ukrayna’nın NATO’ya üyeliğinin ittifak içinde sağlanacak konsensusa bağlı olacağı belirtilirken, ABD tarafı Kiev’in anayasasına NATO’ya katılmama hükmünü eklemesini istemişti.
Avrupa planı, NATO’nun barış zamanında Ukrayna topraklarında asker bulundurmayacağına dair hüküm içeriyor. ABD planında ise barış dönemiyle ilgili bir sınırlama bulunmuyor (8. madde). Avrupa ayrıca, Polonya’da konuşlandırılacak savaş uçaklarının yalnızca Avrupa ülkelerine değil, doğrudan NATO’ya ait olmasını önerdi. Avrupalılar, ABD planında yer alan “Ukrayna sebepsiz yere Moskova veya Sankt-Peterburg’a füze saldırısı düzenlerse güvenlik garantileri geçersiz sayılacaktır” ifadesini de kendi belgelerinden çıkardı.
Avrupa planında NATO vurgusu öne çıktı, yaptırımların hafifletilmesi önerildi
Avrupa’nın önerilerinde, Rusya’nın küresel ekonomiye kademeli biçimde yeniden entegre edilmesi yer alıyor. ABD ise 13. maddede yaptırımların tamamen kaldırılmasını öngörürken, Avrupalılar yalnızca “hafifletilmesinin” tartışılmasını teklif ediyor. 14. maddeye göre, Avrupa planında dondurulmuş Rus varlıklarının ABD liderliğindeki Ukrayna’nın yeniden inşası projelerine aktarılması veya bu projeden ABD’nin yüzde 50 pay alması yönünde herhangi bir madde bulunmuyor. Avrupa ayrıca, anlaşmanın uygulanmasını denetlemek üzere ABD, Ukrayna, Rusya ve Avrupalı temsilcilerden oluşan ortak bir güvenlik çalışma grubu kurulmasını öngörüyor. Washington’un planında ise bu yapı sadece ABD-Rusya çalışma grubu olarak yer almıştı.
Avrupalılar, ABD planının 20. maddesini de önemli ölçüde sadeleştirdi. ABD versiyonunda iki tarafın toplumda hoşgörü ve kültürel anlayışı artıracak eğitim programlarını uygulamayı taahhüt ettiği belirtilirken, Avrupa bu maddeyi yalnızca “AB’nin dinî hoşgörü ve dilsel azınlıkların korunmasına ilişkin kurallarının benimsenmesi” olarak kısalttı. Avrupa planında ayrıca, savaşta yer alan taraflara tam af getiren 26. maddeye de yer verilmedi. ABD, Ukrayna’da seçimlerin 100 gün içinde yapılmasını önerirken, Avrupa zaman sınırlaması koymadan seçimlerin “mümkün olan en kısa sürede” düzenlenmesi gerektiğini ifade etti.
ABD yönetimi, Ukrayna çözüm planı üzerinde çalışıldığını doğrulamış, ancak ayrıntı vermemişti. Kremlin ise Rusya’nın müzakereye açık olduğunu ve Anchorage formatındaki görüşmeleri desteklediğini bildirdi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 21 Kasım’da yapılan Rusya Güvenlik Konseyi toplantısında yaptığı konuşmada, ABD planının nihai bir barış anlaşmasının temelini oluşturabileceğini; ancak metnin henüz Rusya ile somut olarak tartışılmadığını söyledi. Putin, bunun muhtemelen ABD’nin Kiev’in onayını alamamasından kaynaklandığını ifade ederek, “Ukrayna ve Avrupalı müttefikleri hâlâ Rusya’ya savaş alanında ‘stratejik yenilgi’ yaşatma hayali kuruyor” dedi. Putin, bu tutumun cephedeki gerçek duruma ilişkin yanlış bilgilendirmeden kaynaklandığını belirtti.
