Rusya’da faaliyet gösteren yabancı şirketler, Batı yaptırımları ve Moskova’nın karşı yaptırımları arasında iş yapmaya devam ediyor. Ancak Amerikan Ticaret Odası’nın (AmCham Russia) yeni anketine göre, yabancı yöneticilerin çoğu Rusya’da yaşamaktan memnun. Haberin detayları, Rusya’nın önde gelen ekonomi ve iş dünyası medya kuruluşlarından RBK (RosBiznesKonsalting) tarafından yayınlandı.
Amerikan Ticaret Odası’nın Rusya’daki üye şirket yöneticileri arasında gerçekleştirdiği Ocak 2025 tarihli ankete göre, ülkede faaliyet gösteren yabancı şirketlerin sadece %10’u operasyonlarını azaltıyor veya askıya alıyor, %18’i ise genişletmeye devam ediyor. Ankete katılan firmaların %70’inden fazlası Rusya’daki operasyonlarını değiştirmeden sürdürüyor.
AmCham Russia, 1994 yılında kurulan bağımsız bir sivil toplum kuruluşu olup, 500’den fazla üyesi bulunuyor. Üyelerinin %56’sı Amerikan, %23’ü Rus, %17’si Avrupa ve Asya merkezli firmalardan, %4’ü ise Rusya’ya devredilen eski yabancı şirketlerden oluşuyor. Üye firmaların %60’ından fazlasında stratejik kararlar yabancı merkezler tarafından alınıyor.
Rusya’da yaşam koşulları
Ankete göre, Batı’nın yaptırımları nedeniyle iş yapma süreçlerinde zorluklar yaşansa da yabancı yöneticilerin büyük bölümü Rusya’da yaşamaktan memnun. Katılımcıların %23’ü yabancılar veya Rus vatandaşlığına sahip olan expatlardan oluşuyor. Bunların %86’sı, Rusya’daki yaşam koşullarını “konforlu” olarak değerlendiriyor. Memnuniyet düzeyi 10 üzerinden değerlendirilirken, %28’i 8, %37’si 9, %21’i ise 10 puan verdi.
Katılımcıların %40’ı Rusya’ya giriş ve ülkede kalış süreçlerinde herhangi bir sorun yaşamadıklarını belirtti. Ancak yabancı yöneticilerin üçte biri, ödeme ve bankacılık işlemlerinde zorluklarla karşılaştıklarını dile getirdi.
AmCham Russia Başkanı ve CEO’su Robert Agee, “Moskova’nın dünyanın en güvenli büyük şehirlerinden biri olduğunu uzun süredir söylüyorum, ancak Batı’daki medya farklı bir tablo çiziyor. Ben 30 yıldır burada yaşıyorum, her gün banliyö treni ve metro kullanıyorum, hiçbir sorun yaşamıyorum.” dedi.
İş dünyasında sorunlar ve riskler
Ankete katılan yöneticiler, Rusya’da iş yapmanın risk seviyesini 10 üzerinden 5,8 olarak değerlendirdi. En büyük zorlukların ABD ve AB yaptırımları ile bunların ödeme ve lojistik üzerindeki etkileri olduğu belirtildi (%41). Rusya’nın karşı yaptırımları ise daha az endişe verici olup, en büyük sıkıntı yabancı hissedarlara temettü ödemeleri üzerindeki kısıtlamalar olarak öne çıktı (%24).
Şirketler, ABD ve AB yaptırımlarının işlerine olan zararını 10 üzerinden 8, Moskova’nın karşı yaptırımlarını ise 5 olarak değerlendirdi. AmCham üyeleri, Rus ekonomisine yatırım yasağı ve finansal işlemler üzerindeki kısıtlamaların Batı yaptırımlarının en olumsuz yönleri olduğunu belirtti. Rusya’nın karşı yaptırımları arasında ise temettü ödemelerine getirilen kısıtlamalar en büyük sorun olarak gösterildi. Ankete göre, şirketlerin %64’ü 2024 yılında temettü ödeyemediklerini belirtti.
Yaptırımlar nedeniyle AmCham Russia üyelerinin %45’i, 2021’e kıyasla Rusya’daki satışlarının düştüğünü, %24’ü ise arttığını bildirdi. Şirketlerin %90’ından fazlası, pazar paylarının %10 ila %50 arasında azaldığını belirtti. Bu kaybın başlıca kazananları ise Çin (%42) ve Rusya (%38) oldu.
Yabancı şirketlerin Rusya’daki adaptasyonu
Ankete göre, şirketlerin %35’i Rusya’daki üretimlerini %90 oranında yerelleştirdi, bir diğer %35 ise üretimlerinin %50’sini yerelleştirdi.
Batı yaptırımları nedeniyle birçok şirket, tedarik zincirlerini üçüncü ülkelere kaydırmak zorunda kaldı. 2021 yılıyla kıyaslandığında, şirketlerin üçte biri tamamen Çin, Hindistan ve Türkiye gibi alternatif tedarikçilere geçti. Bir diğer çeyrek kısım ise Batı menşeli hammadde, malzeme ve bileşenlerini %50 oranında değiştirdi.
ABD-Rusya ilişkilerinde olası değişim
ABD Başkanı Donald Trump’ın yeniden göreve gelmesiyle, Ukrayna krizinin barışçıl yollarla çözülmesi ve Rusya’ya yönelik yaptırımların kaldırılması umutları doğdu.
12 Şubat’ta Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon görüşmesi yaptı. 18 Şubat’ta Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da ABD ve Rusya temsilcileri arasında görüşmeler gerçekleşti, ardından bir toplantı da İstanbul’da yapıldı. Şubat ayının sonunda Trump, “Belli bir noktada Rusya’ya uygulanan yaptırımların kaldırılabileceğini” ifade etti.
Reuters’e göre, Beyaz Saray, ABD Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Bakanlığı’na, Rusya ile diplomatik ve ekonomik ilişkilerin normalleşmesi kapsamında hangi yaptırımların hafifletilebileceğini belirlemek için bir liste hazırlama talimatı verdi.
