Rusya’nın Avrupa’ya gerçekleştirdiği doğalgaz sevkiyatı Kuzey Akım 1 boru hattının kapasitesinin yüzde 60’a düşürülmesiyle daha da azalırken, ülkenin elinde kalan büyük miktardaki doğalgaz ile ne yapacağı sorularını gündeme getirdi.
Rus enerji şirketi Gazprom, Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatında kesintiye giderken, söz konusu kesintiyle artan gazı boru hatları yeterli olmadığı için diğer ülkelere kolayca yönlendiremiyor.
Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı askeri operasyon öncesi Avrupa doğal gaz ihtiyacının yüzde 40’ını Rusya’dan karşılıyordu. Bu oran, Fransa’da yüzde 17’de bulunurken Almanya’da yüzde 55, Bulgaristan’da ise yüzde 85 seviyelerine kadar yükseliyordu.
Geçen yıl 700 milyar metreküpten fazla doğal gaz üreten Rusya, bunun yaklaşık 400 milyar metreküpünü iç piyasasında kullanılırken 180 milyar metreküpünü Avrupa’ya ihraç etti. Rus gazının geri kalanı ise Çin gibi diğer ülkelere satıldı.
Ancak son zamanlarda Rusya, Kuzey Akım 1 boru hattı üzerinden Avrupa’ya gaz arzını yüzde 60 azalttı. Rusya’nın Avrupa’ya akmayan bu ilave gazla ne yapacağı konusu spekülasyonlara neden oldu.
Uzmanlar, Rusya’nın satışlardan elde edilen gelir eksikliği dışında, doğrudan herhangi bir zarar görmeden gaz arzını azaltmak için çeşitli seçeneklere sahip olduğunu belirtiyor.
Ayrıca, Rusya artık diğer ülkelere gaz ihraç etme fırsatına da sahip bulunuyor.
Gazprom Başkanı Aleksey Miller, haziranda düzenlenen St. Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu’nda, Rusya’nın gelecekte çeşitli sektörlerde gaza daha fazla odaklanacağını duyurmuştu.
Miller, gaz fiyatlarının artmasının Asya ülkelerine artan ihracatla birleştiğinde Rusya’nın ihracat kaybını telafi etmeye yardımcı olduğunu belirtmişti.
Rusya her yıl 100 milyar metreküp doğalgazı Çin’e satmayı hedefliyor
Moskova yönetiminin Avrupa’ya ihraç edilmeyen doğal gazı başta Çin olmak üzere diğer pazarlara satmayı değerlendirdiği tahmin ediliyor. Ancak alternatif boru hattı bağlantıları ve LNG sıvılaştırma tesisleri sınırlı olduğu için bunun lojistik açıdan kolay olmayacağı belirtiliyor.
Rusya, komşusu Çin’e geçen yıl 20 milyar metreküp doğalgaz gönderirken, orta vadede Çin’e gaz teslimatını yılda 100 milyar metreküpe çıkarmayı hedefliyor.
Ancak bu miktarın, Rusya’nın bugüne kadarki en büyük müşteri olan Avrupa’nın yerini almaya yetmeyeceği ifade ediliyor.
Gaz üretimini durdurmak teknik olarak mümkün
Uzmanlar, teknik olarak bir doğal gaz yatağından üretim kapasitesini azaltmanın yanı sıra bir yatağı tamamen kapatmanın da mümkün olduğunu belirtiyor.
Ayrıca gaz kuyusunda veya taşıyıcı boru hattında bir sorun olması halinde veya bakım yapılması durumunda güvenlik nedeniyle kapatmanın da mümkün olabildiği kaydediliyor.
Ancak daha uzun süreli bir kesinti durumunda gazı taşıyan borularda korozyon görülebiliyor.
İhraç edilmeyen doğalgaz depolarına aktarılacak
Pazar araştırma şirketi ICIS’ye göre, Rusya’nın yaklaşık 72 milyar metreküp kapasiteli doğalgaz depolama tesisleri bulunuyor. Bu da Rusya’yı dünyanın en büyük gaz depolama tesislerine sahip ülkesi yapıyor.
Gazprom, yazın Avrupa’da gazın az kullanıldığı dönemde genellikle ürettiği gazı bu depolama tesislerini doldurmak için kullanıyor.
Sciences Po Paris Enerji, İklim ve Ekonomi Profesörü Thierry Bros, Rusya’nın ihraç edilmeyen doğalgazı depolara aktaracağını söyledi.
Bros, “Gazprom hiçbir şey yapamaz. Önce Rusya’da depolara aktaracak. O zaman diğer pazarlara ihraç edemediği için üretimi azaltması gerekecek.” değerlendirmesinde bulundu.
Rusya Federal İstatistik Servisi (Rosstat), Ocak-Mayıs 2022 döneminde ülkedeki doğalgaz üretiminin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,6 düşerek 275 milyar metreküpe gerilediğini bildirdi.
Mayıs ayında doğalgaz üretiminin keskin bir şekilde düşerek 49 milyar metreküp olarak gerçekleştiğine işaret edilen Rosstat raporunda, bu sonucun Mayıs 2021 dönemine göre yüzde 10,8, bu yılın nisan ayına kıyasla yüzde 6,9 daha düşük olduğu ifade dildi.
Raporlama döneminde sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) üretimi yıllık bazda 9 artışla 14,3 milyon ton olurken, mayıs ayında Rusya’nın LNG üretimi bir yıl öncesine kıyasla yüzde 3,4 artışla 2,8 milyon tona ulaştı.
Ocak- Mayıs 2022 dönemiyle ilişkili petrol gazı üretimi yüzde 6,4 artarak 43,5 milyar metreküpe ulaşırken, daha önce Rusya’nın ulusal doğalgaz şirketi Gazprom, Ocak-Mayıs 2022 döneminde gaz üretimini geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,8 oranında azaltarak 211,4 milyar metreküpe indirdiğini bildirmişti.
Dünyaca ünlü Amerikan haber ajansı CNN, yakın zamanda yayınladığı haberinde, yaptırımlarla birlikte doğalgaz üretimini dörtte birden fazla azaltan Rusya’nın buna rağmen bütçe gelirlerini artırmayı başardığını aktarmıştı.
