Yuri Gagarin kimdir? Sovyet Hava Kuvvetleri’nde görev yaparken 1961’de uzaya çıkan ve dünyanın etrafını turlayan ilk insandır. Sovyetler Birliği kahramanlığının yanı sıra dünyada büyük bir üne kavuşan Gagarin’in ölümü de büyük bir trajedi olarak tarihe not düşülmüştür.

Vostok 1 adlı uzay gemisi ile 12 Nisan 1961 yılında uzaya çıkan ilk insan olan Yuri Gagarin kimdir, neler yapmıştır? uzaya çıkan ilk insan ile ilgili merak edilen her şeyi bu makalede bulabilirsiniz.

Yuri Alekseyeviç Gagarin  

9 Mart 1934’te Gzhatsk yakınlarındaki Klushino köyünde doğan Yuri Gagarin, Sovyet Hava Kuvvetleri’nde kıdemli teğmenlik görevini sürdürürken 1960 yılında yoğun araştırmalar ve eleme süreçlerinden geçtikten sonra 19 pilotla birlikte Sovyet uzay programına seçilerek kozmonot olmuştur. 

Vostok programının ilk kozmonotlarının seçileceği Soçi Altı adlı seçkin bir eğitim grubuna giren Gagarin ve diğer muhtemel adaylar, fiziksel ve psikolojik dayanıklılık testlerini içeren birçok deneye tabi tutulmuştu. Bununla birlikte planlanan uzay uçuşu için de eğitim görüyordu. Seçilen yirmi kişiden ilk fırlatma için nihai olarak sadece iki kişi kalmıştı. Yuri Gagarin ve German Titov.  

Uzaya fırlatılacak Vostok uzay aracının dar kokpitinde alan sınırlıydı. Seçilen iki kozmonot kısa boyluydu. Fakat 1 metre 57 cm boya sahip olan Yuri Gagarin’i diğerlerinden ayıran özelliklerinin herkes farkındaydı.

Kozmonot seçimleri sırasında Sovyet Hava Kuvvetleri doktoru, Gagarin’in kişiliğini şu şekilde açıklamıştı:

“Gayet mütevazı, zekası ileri derecede gelişmiş olduğu belli; hafızası harika. Çevresine karşı keskin ve çok yönlü dikkati onu meslektaşlarından ayırıyor; hayal gücü iyi gelişmiş; tepkileri hızlı; azimli, faaliyetleri ve eğitim egzersizleri için kendisini özenle hazırlıyor, yüksek matematikte çok başarılı. Hayatın değerini birçok arkadaşından daha iyi anladığını gösteriyor.”

ABD – Sovyet yarışı ve uzaya ilk çıkan insan

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Rusya’nın her alanda sürdürdüğü rekabet, uzay araştırmaları alanında öyle kızgın hale gelmişti ki, o zamanlarda iki ülkenin sürdürdüğü Soğuk Savaş’ın bir parçasını oluşturmuştu. O zamanlardaki adıyla Sovyetler Birliği (SSCB) ile ABD arasındaki uzay savaşları, özellikle Sovyetlerin 4 Ekim 1957’de Sputnik 1 adlı ilk yapay uyduyu uzaya fırlatmasıyla ideolojik ve teknolojik rekabetin önemli bir parçası haline geldi.

Daha önce kendi teknolojisinin her alanda üstün olduğunu varsayan Amerika’da, Sputnik uydusunun başarısıyla birlikte askeri ve ekonomik alanlarda korkuya ve politik tartışmalara sebep olmuştu. Diğer yandan Sputnik’in fırlatılışı, Ruslar tarafından bilim ve mühendislik alanlarındaki gelişimin bir simgesi olarak görülmüştü.

Ruslar bununla da yetinmeyerek uzay araçları üretiyor, aynı zamanda uzaya insan gönderme çalışmaları yapıyordu. Deneme yanılma yöntemiyle geliştirmeye çalıştığı uzay araştırmaları çalışmaları birçok fedakarlık gerektiriyordu. Uzay yarışlarında SSCB tarafından uzay yörüngesine gönderilen ilk canlı, Laika adındaki bir köpek oldu. O tarihte geri getirecek yeterli teknolojinin henüz bulunmaması nedeniyle, uzaya ulaştıktan bir süre sonra Laika aşırı sıcaklık ve stresten öldü. Fakat uzay yarışlarında ABD’nin önüne geçen Sovyetler Birliği’nin durmaya niyeti de yoktu. Şüphesiz insanlı Sovyet uzay programı, insanlık tarihinin en önemli ve cesur girişimlerinden biriydi. Vostok 1 uzay aracı hazırdı.

Bu arada Sovyet Hava Kuvvetleri’nin en cesur pilotu Yuri de hazırdı.

POYEKHALİ! ( Haydi gidelim!)

Uzaya fırlatılacak Vostok uzay aracının kokpitinin darlığı ve üstün kişisel özellikleri dikkate alındığında Yuri Gagarin bu işin üstesinden gelebilecek nitelikteki tek adamdı. Öyle de oldu.

12 Nisan 1961’de Gagarin, Vostok 3KA-3 (Vostok 1) uzay aracı ile Kazakistan’ın Baykonur Uzay Üssü’nden ilk uzay yolculuğa hazırdı. Uçuşa çok az süre kalmışken merkezle Yuri Gagarin arasında geçen konuşmalarda uçuş için herş eyin hazır olduğunu belirten Gagarin, “Poekhali! ” (Haydi gidelim!) derken belki de bu sözün insanlık tarihinde uzay çağının başlangıcının sembolü olacağını aklına getirmemişti.

Fırlatma başarıyla gerçekleştirilmiş, böylece Gagarin hem dünya yörüngesinde dolaşan, hem de uzaya çıkan ilk insan olmuştu. Dünya’nın yörüngesi etrafında bir tur atan ve 108 dakika süren uçuş sonrası dünyaya tekrar geri dönen Yuri artık bir Sovyet kahramanıydı. ABD ile yapılan uzay yarışlarındaki Sovyet başarısının yeni yüzüydü.

Gagarin, Sovyetler Birliği ve Doğu Bloku’nun ulusal kahramanı ve dünya çapında ün sahibi biriydi. Dünyadaki gazeteler biyografisini ve uçuşunun ayrıntılarını yayınlarken Moskova ve SSCB’deki diğer şehirler, Zafer Bayramı geçitleriyle eşdeğer kitlesel törenler düzenledi. Kremlin kapılarına kadar yüksek rütbeli askerlerin eşlik ettiği Gagarin, düzenlenen törenle Nikita Kruşçev tarafından Sovyetler Birliği Kahramanı unvanı aldı.

9 Nisan 1962 yılında Gagarin’in uzay yolculuğuna başladığı tarih olan 12 Nisan, Kozmonot Günü olarak ilan edildi. 1969 yılında ise bu tarih uluslararası formatta kutlanmaya başlandı.

Günümüzde de kutlanmaya devam eden 12 Nisan Kozmonot Günü, Ruslar için hala bir gurur kaynağı olmaya devam ederken, insanlığın uzay araştırmalarının en önemli basamaklarından birisi oldu.

Gagarin’in uzay macerası hakkında bilinmeyen bazı detaylar

• Gagarin’in uzaya uçuşu aslında aceleyle yapılmıştı. Sovyet istihbaratı, Amerikalıların uzay aracını Nisan ayı sonunda fırlatmayı planladığı bilgisini aldığında uzaya ilk uçuş aceleyle hazırlanmak zorunda kaldı. SSCB yönetimi, ABD’nin Ruslardan daha önce uzaya gitmesini istemediği için bir an önce uçuşa hazır olma emri vermişti.
  
• Gagarin uzaya fırlatılmadan önce Sovyet yetkilileri tarafından üç haber metni hazırlanmış olması ilginçtir. Gagarin sağ salim geri dönerse, çalışmanın başarılı geçtiğini belirten ilk haber, ikincisi ise eğer Gagarin başka bir ülkenin topraklarına veya okyanusa düşerse yardım talebi içeren haber, üçüncüsü ise Gagarin’in kaza sonucu ölümüyle ilgili trajik haber olarak biliniyor.
  
• Uçuşun son aşamasındaki radyo konuşmalarında Yuri Gagarin’in, Sovyetler Birliğinin uzun süre bu konu hakkında hiçbir şey yazmamayı tercih ettiği bir sözü duyuluyor: “Yanıyorum, hoş çakalın yoldaşlar! ”

Yuri Gagarin’in ölümü

Uzaya çıkan ilk insan olan Yuri Gagarin çocukluk hayali ve hayatının önemli bir parçası olan uçuş sevdası sırasında trajik bir şekilde hayatını kaybetmiştir. 

Uzaydan döndükten sonra kozmonot yetiştirme merkezinde görev alan Gagarin, 1968 yılında tekrar savaş pilotu olmak için gerçekleştirdiği rutin denemeler sırasında 27 Mart günü MiG-15 tipi uçak ile geçirdiği kaza sonucu beraberindeki eğitmeni ile beraber hayatını kaybetti. 

Kaza ile ilgili sır perdeleri tam olarak aralanmazken, insanlık tarihinin önemli bir basamağını oluşturan bu küçük dev adam ölümünden sonra yakılarak külleri de Kremlin Sarayı’nın duvar mezarlığına gömüldü.

Gagarin ile ilgili daha çok görsel için buraya tıklayabilirsiniz